Werkloosheid of te laag betaald werk gaan vaak samen met (geld)stress. Geworteld in de hersenwetenschap is in de VS de nieuwe integrale aanpak Mobility Mentoring® ontwikkeld, die aangrijpt op stress als ontregelend principe. Dankzij deze nieuwe aanpak ontgroeien meer mensen armoede en schulden. In dit artikel de achtergronden en een vertaling naar Nederland.®
Werkloosheid of werk dat niet voldoende oplevert voor een minimaal bestaan gaan vaak samen met armoede en schulden. Geldzorgen zijn dan aan de orde van de dag, genereren veel stress en gaan vaak samen met andere stress veroorzakers zoals slechtere huisvesting, instabiele relaties, huiselijk geweld en/of ziekte. Recent onderzoek toont aan dat langdurige (geld)stress ons gedrag negatief beïnvloedt en in het verlengde daarvan zelfs leidt tot fysieke veranderingen in onze hersenen. Veranderingen die het veel voorkomende improductieve gedrag van mensen met (geld)stress verklaren. Denk daarbij aan het ‘bij de dag leven’, onverstandige beslissingen nemen, vergeten of niet nakomen van afspraken, snel boos worden, snel opgeven en/of het weinig flexibel zijn in bijvoorbeeld het aanvaarden van voorhanden werk. Het zijn gedragingen waarvoor geldt dat we ze al snel labelen als ongemotiveerd. Nieuwe inzichten uit de hersenwetenschap voegen daar aan toe dat het ook de typische gedragingen zijn die worden veroorzaakt door chronische stress. Deze inzichten werpen de vraag op of we niet te vaak het label ‘ongemotiveerd’ plakken op mensen voor wie geldt dat hun gedrag vooral wordt ingegeven door onvermogen (veroorzaakt door de effecten van chronische stress). Diverse studies wijzen uit dat uitkeringsgerechtigden met schulden gemiddeld genomen langer gebruik maken van een uitkering dan de groep zonder schulden en dit is in het licht van de hierboven aangehaalde recente inzichten goed te verklaren en dus niet meer primair en enkel een motivatievraagstuk.1
Sleutel
Als chronische (geld)stress ons gedrag ontregelt en er aan bijdraagt dat we improductief gaan handelen, dan is het wegnemen van stress dus een belangrijke sleutel naar een duurzaam en evenwichtig bestaan. Dit inzicht heeft EMPath, de lokale social work organisatie in Boston in nauwe samenwerking met Harvard verwerkt in de aanpak Mobility Mentoring®. Het doel van de aanpak is om de chronische stress die mensen gijzelt in improductief gedrag te doorbreken en hen te gidsen naar een bestaan waarin door in te spelen op de fysieke veranderingen in hun hersenen zij weer in staat worden gesteld om (weer) succesvol te worden. Zowel de mentoring als de instrumenten zijn zo ontwikkeld dat ze de cliënt op de lange en korte termijn uitdagen en ondersteunen. De cliënt wordt enerzijds uitgedaagd om na te denken over de vraag welke stappen er nodig zijn om op de langere termijn economisch zelfstandig te worden en anderzijds actief ondersteund om op de korte termijn de tussenstapjes te zetten die nodig zijn om het uiteindelijke doel te bereiken. Evaluaties van Mobility Mentoring® laten zien dat het aangrijpen op stressreductie er aan bijdraagt dat meer mensen duurzaam betaald werk vinden en daarnaast ook op andere levensdomeinen gemiddeld meer verbeteren (schulden, opvoeding, huisvesting, sociaal netwerk etc).
