Werken vanuit de bedoeling. Voor veel professionals in het sociaal domein blijkt het best een zoektocht te zijn hoe je dat doet. Het wordt gekoppeld aan begrippen als de nieuwe, de andere of de faciliterende overheid. In Leeuwarden geven we het vorm met de omgekeerde toets als centraal richtsnoer.
Om te werken vanuit de bedoeling, om meer maatwerk te kunnen leveren, vraagt een andere houding van de professional en dan met name hoe die omgaat met de kaders die binnen het werk gesteld zijn. Mensen willen best afwijken voor maatwerk, maar het moet wel gelegitimeerd zijn. En daar is niets mis mee. In een ambtelijke organisatie is de rechtmatigheid een groot goed. En op zich logisch, want iedereen heeft gelijke rechten. Maar niet iedereen heeft meer overal recht op. Wil je dit goed onderbouwen, dan kom je vanzelf uit bij de doelmatigheid. Want dat heeft te maken met effectiviteit en noodzakelijkheid. Voor mij zijn rechtmatigheid en doelmatigheid onlosmakelijk aan elkaar verbonden. Maar ik heb geleerd dat dit binnen een ambtelijke organisatie een vertaalslag nodig heeft.
De geest
Het wonderlijke is dat veel professionals die in het sociaal domein werken, ook bij gemeenten, eigenlijk niet zo veel weten van de bedoeling van een wet. Wetten worden in Nederland geschreven vanuit een bedoeling, de wetgever heeft een bedoeling met een wet. Deze bedoeling kun je vinden in de aanhef van een wet of anders in de Memorie van Toelichting. Veel mensen lezen over de bedoeling heen en gaan vooral aan de slag met de artikelnummers en de begrippen in die wet. Maar we hebben in Nederland niet voor niets de uitdrukking 'de letter en de geest van een wet'. Ik denk dat veel professionals er goed aan doen om zich eens wat meer te verdiepen in de bedoeling van een wet. Met name voor de professionals die aan de voorkant in de wijk werken is het zeer nuttig om de wetten goed te kennen. Want wil je zorgen dat er meer vanuit de bedoeling, de 'geest' gehandeld wordt, dan is het heel handig als je iets van de letter van de wet kent. Veel professionals hebben niet in de gaten dat er vanuit wetgeving veel meer mogelijk is dan hetgeen we toepassen. De wetgever heeft zelfs artikelnummers opgenomen die ruimte geven aan maatwerk en innovatie van hulp.
