Voor sociale ondernemingen wordt het steeds belangrijker om te laten zien wat hun bedrijf oplevert. Niet alleen in termen van omzet en winst, maar vooral in termen van maatschappelijke waarde. Maar het meten van de maatschappelijke impact is nog een zoektocht: welke effecten breng je in kaart, met welke indicatoren? Dit artikel biedt handvatten.
Sociale ondernemingen zijn sterk in opkomst, er zijn er circa vijfduizend in Nederland (Keizer et al., 2016; ABN AMRO, 2017; OECD/EU, 2019). Een sociale onderneming onderscheidt zich met name van reguliere ondernemingen doordat ze maatschappelijke doelstellingen voorop stelt. Het maken van winst is secundair. De maatschappelijke doelstellingen waar sociale ondernemingen zich voor inzetten verschillen. De Social Enterprise Monitor 2018 laat zien dat de grootste groep sociale ondernemingen in Nederland (44%) gericht is op het bevorderen van arbeidsparticipatie van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. De andere zijn gericht op duurzaamheid, internationale samenwerking, of andere maatschappelijke doelen. Financiële winst wordt alleen nagestreefd om de continuïteit en groei van het bedrijf te kunnen borgen en daarmee de maatschappelijke impact te kunnen vergroten. Omdat bijna de helft van de sociale ondernemingen in Nederland zich richt op het bevorderen van arbeidsparticipatie, richten we ons in dit artikel op die categorie.
Meten
Steeds meer sociale ondernemingen willen in beeld brengen welke maatschappelijke impact zij creëren. Dit kan zijn om stuurinformatie te verzamelen, zodat ze op basis daarvan de maatschappelijke impact verder kunnen versterken. Soms is het echter ook nodig voor externe verantwoording of PR: bijvoorbeeld financiers vragen soms naar een maatschappelijke impactmeting. bijvoorbeeld wordt door de Code Sociale Ondernemingen (en het bijbehorende register)1 als voorwaarde gesteld dat sociale ondernemingen een maatschappelijke impactmeting uitvoeren (zie kader 'Waarom impact meten?'). Hierbij gaat het niet alleen om outputmaten, bijvoorbeeld het aantal mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt voor wie een werkplek is gecreëerd, ook de effecten die voor deze groep mensen is gerealiseerd is van belang. Voorbeelden daarvan zijn bijvoorbeeld:
