Als de minnelijke of gemeentelijke schuldhulp niet binnen afzienbare tijd tot een oplossing
van de problematiek leidt, zouden gemeenten sneller moeten koersen op wettelijke schuldsanering.
Op termijn is één wettelijk geïntegreerd traject wenselijk, waarbij schuldhulp en schuldsanering
hand in hand gaan.
Ondanks alle maatschappelijke aandacht die de schuldenproblematiek krijgt en de inspanningen die
door velen worden verricht om mensen met schulden te helpen, zijn de resultaten van schuldhulp onvoldoende.
Wat verklaart de complexiteit en weerbarstigheid? Ten eerste kennen schulden uiteenlopende oorzaken, onder
meer: (a) inkomensterugval door werkloosheid of ziekte, (b) echtscheiding, (c) verslaving en andere gedrags-
en consumptiepatronen, (d) overmatige kredietverlening en (e) tegenslag bij zelfstandige ondernemers. Ten
tweede heeft de schuldenaar veelal te maken met een groot aantal en verschillende type schuldeisers:
Belastingdienst, UWV, CJIB, gemeenten, ziektekostenverzekeraars en zorgverleners, verhuurders,
(hypotheek-)banken, (online) retailers, zorgverleners, familieleden en ex-partners. Al dan niet gebonden aan
specifieke wetten (UWV), eigen regels (Belastingdienst) of gedragscodes is de bereidheid van schuldeisers om
mee te werken aan oplossingen zeer uiteenlopend. Ten derde is de schuldhulpverlening en schuldsanering een
onoverzichtelijk terrein geworden, grofweg in te delen in drie deelterreinen: de gemeentelijke c.q.
minnelijke schuldhulp, beschermingsbewind, ook wel schuldenbewind genoemd, en als derde de wettelijke
schuldsanering via de Wsnp. Op die deelterreinen beweegt zich een groot aantal actoren: gemeenten,
kredietbanken, schuldhulpbureaus, budgetbeheerders, beschermingsbewindvoerders, deurwaarders,
incassobureaus, Wsnp-bewindvoerders, advocaten, kantonrechters en insolventieafdelingen van rechtbanken,
maatschappelijke hulpinstanties, woningbouwverenigingen, zorgverzekeraars en boekhouders. En niet te
vergeten: de ministeries van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Justitie en Veiligheid, Financiën
(Belastingdienst) en Volksgezondheid, Welzijn en Sport (CAK).
Hoe komen we tot een effectievere en efficiëntere schuldsanering? Om die vraag goed te kunnen
beantwoorden bekijken we eerst de wettelijke taak van de gemeente op het terrein van de schuldhulp.
Vervolgens staan we stil bij de problemen in de schuldhulpverlening en het beschermingsbewind. Dat leidt tot
een pleidooi en suggesties voor een effectieve en geïntegreerde schuldhulp.
