In zijn advies ‘Zorgrelatie centraal. Partnerschap leidend voor zorginkoop’ houdt de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) een pleidooi voor een andere zorginkoop (RVS 2017a).1 De Raad wil dat professionals en cliënten meer ruimte krijgen om te bepalen wat nodig is. Meerjarige contracten scheppen die ruimte, en hebben ook nog andere voordelen.
Binnen de verschillende stelsels voor zorg en welzijn (Zwv, Wlz, Wmo en Jw) vervult zorginkoop een belangrijke rol als sturingsmechanisme om publieke belangen als kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg te borgen. In dit artikel gaan we specifiek in op de situatie in het sociaal domein, waar gemeenten inkoper zijn. We staan eerst kort stil bij de huidige inkooppraktijk in de Zorgverzekeringswet (Zvw) en Wet langdurige zorg (Wlz). Vervolgens constateren wij dat, hoewel inkoop bij gemeenten nog van recentere datum is en er veel variatie tussen gemeenten is, ook gemeenten voor de uitdaging staan om voldoende draagvlak onder burgers te vergaren. Wij denken dat het andere perspectief op zorginkoop dat de RVS ontvouwt, nadrukkelijk gebaseerd op basis van goede praktijkvoorbeelden, ook inspiratie voor gemeenten kan bieden om binnen de Wet maatschappelijke ontwikkeling (Wmo) en de Jeugdwet (Jw) de praktijk van zorginkoop te verbeteren. Belangrijke randvoorwaarden zijn dan wel dat gemeenten voldoende ruimte krijgen en nemen om te leren en experimenteren en niet verplicht zijn om aan te besteden.
Vertrouwensprobleem
Terwijl bij beleidsmakers hoge verwachtingen leven ten aanzien van zorginkoop, vallen de resultaten in de praktijk tegen en heeft zorginkoop binnen de Zvw en Wlz ook negatieve effecten zoals standaardisatie, wantrouwen en hoge administratieve lasten. De Raad concludeert dat in de huidige zorginkooppraktijk de transactie tussen de inkoper en aanbieder te dominant is geworden, de wensen en behoeften van patiënten en cliënten in het gedrang zijn geraakt en er weinig stimulans is voor preventie en innovatie (RVS 2017b). Het is daarom volgens de Raad noodzakelijk om een andere weg in te slaan.
