Archieven: Blogs

Blogs

Stationair gepruttel

Leestijd: 2 minuten

Door: Maarten Bergman

Schuldhulpverlening is volop in beweging. Velen vinden dat bemoedigend. Mogelijk is dat zo. Maar zeer wel mogelijk is het niet zo. Want ongeïnspireerd bewegen, zonder motivatie van binnenuit, is zelden vruchtdragend. Maar al te vaak verwarren we beweging met vooruitgang. Goed bezig zijn, betekent niet dat de beweging kloppend is. Het lijkt meer op stationair pruttelen, overgoten met marketingteksten en een toefje bravoure om het af te maken.

Veel beweging weinig vooruitgang

De laatste jaren zie ik heel veel beweging, maar weinig vooruitgang. De conjunctuur van de eindeloze stroom onderzoeken bevestigt die constatering. Het toeslagenstelsel, vroegsignalering, (dakloze) jongeren, preventie, aansluiting minnelijk op wettelijk traject, kosten en baten schuldhulpverlening, toegang tot schuldhulpverlening, zelfstandig ondernemers en schulden, (zelf)redzaamheid en sociale uitsluiting, niet gebruik van inkomensondersteunende maatregelen, et cetera. De afgelopen dertig jaar steken al die thema’s om de zoveel tijd de kop op. De conclusies en aanbevelingen zijn min of meer hetzelfde. Structurele verbetering ontbreekt.

Er worden pleisters geplakt en noodverbanden aangelegd. Fundamentele herziening en hervorming blijven uit. Er worden ambitieuze plannen aangekondigd, wetswijzigingen doorgevoerd, innovatieve websites en apps gepresenteerd, grootse samenwerkingsverbanden gesmeed en nieuwe werkwijzen geïntroduceerd.

Dalende cijfers

Toch lijkt de weerslag op de dagelijkse praktijk miniem. Het percentage geslaagde regelingen in het minnelijk traject blijft schommelen tussen de 20% en 25% (terwijl de cijfers van minnelijke trajecten die de drie jaar volmaken onbekend blijven), het cijfer van verzoeken toelating tot het wettelijk traject daalt nog altijd gestaag, het aantal schuldenbewinden is ieder jaar weer substantieel hoger.

En nu het heden. Waar corona (nog) niet voor de verwachte tsunami aan schulden heeft gezorgd, doen de huidige inflatie en energiecrisis dat wel. Over die schrijnende stand van zaken heb ik dit blog geschreven. Iedereen in het beroepsveld is het er over eens dat de noodklok geluid moet worden. Het maatschappelijk drama raast met volle kracht door steeds meer lagen van de bevolking, de inkomensongelijkheid slaat keihard toe, maar de stilte vanuit politiek en bestuur is vooralsnog oorverdovend.

Hindernisbaan

Gemeenten en schuldhulpverlenende instanties zijn evenmin voorbereid op de aanstaande vloedgolf van enorme schulden. Ze krijgen geen extra budget vanuit de Rijksoverheid. Niemand maakt een vuist om daar iets aan te doen. Terwijl de ramp het sociaal domein recht in het gezicht staart. Er is geen personele capaciteit, infrastructuur ontbreekt, er zijn geen plannen. Kortom: de toegang tot schuldhulpverlening was al beperkt, maar nu raakt de schuldenaar niet eens meer op de hindernisbaan. Laat staan dat de finishlijn ooit in zicht komt.

Daarom vraag ik me af waarom er niet gehandeld wordt. Als alles op het Schuldenknooppunt wordt ingezet, houd ik mijn hart vast. Het is een illusie te menen dat dit digitale communicatiemedium in staat is de toestroom in 2022 en daarna op te vangen. Ook niet wanneer vroegsignalering, Collectief Schuldenregelen, de Nederlandse Schuldhulproute en de Schuldenwijzer als aanvulling op volle kracht gaan draaien. Het zijn doekjes voor het bloeden. Wie waagt het om alarm te slaan? Wie durft het aan om toe te geven dat schuldhulpverlening onvoorbereid is en overstroomd gaat worden?

Wie neemt het voortouw?

Inkomenszekerheid en welvaartsverdeling vereisen een grondige herijking en schuldhulpverlening verdient een schone lei. Wanneer staat er iemand op die het voortouw neemt en het werkveld bij de hand neemt, los van politiek, positionering en belangen? Want daar ligt het grote manco: er is geen centraal en vooral neutraal leiderschap met visie. Wie gaat ervoor zorgen, vanuit persoonlijke inspiratie en betrokkenheid, dat liefde voor de mens terugkeert in onze samenleving? Wie?

De Over-De-Schutting-Methode: Beste burger, ga naar de gemeente

Leestijd: 2 minuten

‘Ritselaar Rutte’, zo wordt de premier respectvol in mijn professionele vriendenkring genoemd. Hij is een handige Harry die veelal gebruik maakt van zijn befaamde Over-De-Schutting-Gooi-methode. De ODSG-methode: een beproefde en zeer verfijnde methode. Het geeft namelijk de gemeentelijke uitvoerder het gevoel van de onmisbare alleskunner. Dat de gemeentelijke uitvoerder wezenlijk van belang is en ertoe doet. Dat ze belangrijk, zo niet dé belangrijkste speler zijn van het kabinet. Bedolven onder de complimenten en de door het kabinet gegeven bevoegdheden, wordt het oog verblind en valt er geen licht meer op de schimmige situatie dat gemeenten de volgende problemen oplossen die overigens zelf door Den Haag zijn gecreëerd.

Gemeentelijke (inkomens) ondersteuning

Beste burgers, u kunt niet rondkomen van uw bijstand of andere uitkering?  Dat geeft niet. Uw gemeente heeft de oplossing. Meldt u zich daar voor een individuele inkomenstoeslag. Studenten, jullie kunnen niet werken? De gemeente compenseert u met een toeslag. Burger, u bent hard getroffen door de harde lijn dat fraude niet mocht lonen en zit nu met een uitzichtloze schuld en staat onder beschermingsbewind?  Uw gemeente betaalt uw bewindvoerder. Ach, ondernemer, u bent getroffen door de Covidmaatregelen? Wij helpen u, wij als kabinet Rutte laten u niet vallen. Meldt u bij uw gemeente en zij zullen u financieel ondersteunen. Ingezetene, u hebt problemen met de hoge energierekening, meldt u zich dan bij uw gemeente en zij zullen zorgen dat u er warmpjes bij blijft zitten. U wilt huishoudelijke hulp, uw gemeente staat paraat. Jeugdzorg nodig, het zal kabinet Rutte een zorg zijn, uw gemeente, die lost het op! En alsof het genoeg is. Ervaart u de hardheden in de Participatiewet? De gemeenten, zij verzachten de gevolgen door middel van gemeentelijk beleid van een veel te harde aanpak.

Voor wat hoort wat

Mijnheer de president, u bent de man van de tegenprestatie. U vroeg, en wij draaiden. Jarenlang hebben wij belangeloos, en loyaal als we zijn, uw hardheden uitgevoerd. Klappen gekregen die voor u waren bestemd. We hebben crisissen voor u opgelost. Maar nu is het genoeg! We hebben genoeg van uw Over-De-Schutting-Gooi-methode. We zijn het beu dat u uw rotzooi over de schutting in de Participatietuin van de gemeenten gooit. En de uitvoering is moe. Moe van het zijn van de pinpas van een maatschappelijk probleem. Zat van het dichtlopen van de financiële gaten van een veel te lage uitkeringsnorm. Verbolgen over dat u wel bepaalt maar niet betaalt.  De uitvoering pikt het niet langer. Ze zoeken en vinden andere banen. Gekwalificeerd personeel is nu bijna niet of helemaal niet meer te vinden. En gelijk hebben ze. Want zeg nu zelf… wie ruimt nu graag de rotzooi van een ander op? Uw woorden bij de invoering van de tegenprestatie waren "voor wat, hoort wat!”  Het is tijd om uw uitspraak te praktiseren. Kabinet Rutte, waardeer, investeer, en luister naar het gemeentelijk personeel van het sociaal domein. Het is vijf voor twaalf. Er is no time to waste.

Tjalling Smit, Juridisch Adviseur

Grote hulpactie voor de energietoeslag in Eindhoven door PvdA en KBO legt schrijnende verhalen bloot

Leestijd: 3 minuten

Het is hartje zomer maar de PvdA Eindhoven en de Katholieke Bond Ouderen (KBO) Brabant / Kring Eindhoven maken zich nu al druk om de wintermaanden. Waarom? Stijgende energieprijzen. De nog altijd voortwoedende Oekraïne-oorlog heeft ook grote gevolgen voor de energieprijzen in Nederland. Zelfs met de huidige voorbereidingen in Den Haag kunnen energierekeningen zomaar vele euro’s omhoog vliegen.

Ook in Eindhoven is dat een probleem. Veel Eindhovenaren kunnen stijgende energieprijzen er niet ook nog eens bij hebben en dreigen in de financiële problemen te komen. Gelukkig zijn er manieren om mensen tegemoet te komen. Zo is er een energietoeslag van 800 euro voor iedereen met een inkomen tot 120% van het sociaal minimum. Deze toeslag wordt later dit jaar met nog eens 500 euro verhoogd. Of het genoeg is moet nog blijken, en daar mag ook serieus aan getwijfeld worden, maar alle beetjes helpen.

Zelf aanvragen

Wat is het probleem? Inwoners die niet in een sociale regeling vallen moeten de toeslag zelf aanvragen. En daar stokt het. Want veel inwoners weten dit niet. Zo merkte de KBO al vroeg dat veel ouderen met een AOW niet op de hoogte zijn dat als ze net boven de inkomensgrens uitkomen er nog een bedrag kan worden afgetrokken. Veel ouderen dreigen hierdoor de energietoeslag mis te lopen.

Weinig vertrouwen

Als bij ouderen deze informatie niet bekend is, zou dat ook bij andere doelgroepen het geval kunnen zijn. Tijdens straatacties en vanuit het sociale netwerk van de PvdA Eindhoven hoorden we verontrustende geluiden. Veel mensen, die ogenschijnlijk wel tot de doelgroep behoren, lieten ons weten dat ze geen vertrouwen hebben dat zij ook maar ergens recht op hebben. Dit gebrek aan vertrouwen was geen verrassing. Veel kwetsbare Eindhovenaren vallen vaak buiten de boot, hebben ooit iets fout ingevuld waardoor ze ergens geen aanspraak op maakten, of hebben sowieso weinig vertrouwen in de overheid. En dan hebben we het nog niet over de doelgroep die moeite heeft met overheidssites, moeilijk kan lezen en schrijven, of slecht Nederlands spreekt.

Zorgwekkend, zeker in een stad als Eindhoven waar afgelopen gemeenteraadsverkiezingen minder dan 42% van de kiesgerechtigden ging stemmen. Het toont een groeiende kloof tussen overheid en inwoners. De PvdA Eindhoven en de KBO besloten daarom tot een actie om mensen van de energietoeslag bewust te maken. En niet alleen dat, op twee data helpen we mensen actief met het invullen van de aanvraag om te kijken of ze er daadwerkelijk recht op hebben.

Bijeenkomst Energietoeslag

Afgelopen zaterdag, 16 juli, was de eerste dag. Bij steunpunt de Meerpaal van KBO Brabant hielpen we de eerste groep Eindhovenaren met invullen van de aanvraag. We waren een beetje zenuwachtig over de opkomst, maar de flyeracties bleken succes te hebben. In de dagen voorafgaand aan de actie hadden al verschillende mensen aangeklopt. En ook afgelopen zaterdag waren ze er vroeg bij.

En de verhalen waren soms schrijnend. Zo was er een mevrouw die zeker tot de doelgroep zou behoren maar door alimentatie van 300 euro er alsnog buiten valt. Ook op bijzondere bijstand kon ze geen aanspraak maken omdat haar energierekening nog niet veranderd was. Wrang, omdat ze dus eerst in de financiële problemen moet zitten voordat ze deze bijstand krijgt. Terwijl we nu al weten dat haar energierekening flink omhoog gaat.

Ook hadden veel mensen die bij ons aanklopten moeite met computers, met overheidssites, en het begrijpen van ambtelijke taal. En dat is toch zorgelijk, dit soort problemen moet je kunnen verwachten maar zijn duidelijk niet opgelost. De aanvraag is al helemaal complex wanneer er aanvullende eisen van toepassing zijn. Dat kan en moet makkelijker.

Verantwoordelijkheid

Gelukkig hebben we verschillende Eindhovenaren kunnen helpen. Volgende week is de tweede bijeenkomst. En we zullen meer data en tijden zoeken. Maar net zo belangrijk is om de verhalen van Eindhovenaren die hard door de energiecrisis geraakt worden mee terug te nemen naar de politiek.

We kunnen niet alles altijd afschuiven op eigen verantwoordelijkheid, maar dat is vaak wel wat er gebeurt. De overheid moet pro-actiever zijn, zeker op dit soort onderwerpen. Niet iedereen kan meekomen en er gebeurt te weinig om daar verandering in te brengen. Juist in een stad als Eindhoven, die zo trots is op haar economische groei, moeten we meer sociale ambitie tonen.

Tjeerd Ritmeester, Raadslid PvdA Eindhoven
Trudy van Helmond, Voorzitter KBO - Kring Eindhoven

Dit jaar blies Stichting Studeren en Werken Op Maat 10 kaarsjes uit!

Leestijd: 1 minuut

Wat ooit begon aan de keukentafel van Bart de Bart zijn ouderlijk huis in Zeeland vanuit zijn eigen persoonlijke verhaal, is inmiddels uitgegroeid tot een sociale onderneming met meer dan 40 collega’s.

Actiecomité

Als startende Young Professional heeft Bart zelf ervaren wat het betekent als de stap van studie naar werk en een zelfstandig bestaan anders loopt dan je hebt gepland. Hij merkte hoe lastig het kan zijn om actief om hulp te moeten vragen. Als oplossing zette hij zelf een klein actiecomité op en Stichting Studeren en Werken Op Maat was geboren. SWOM is een sociale onderneming gespecialiseerd in levensbrede coaching en begeleiding van hoogopgeleide (MBO, HBO, WO) jongeren met een psychische of lichamelijke beperking naar werk. Jaarlijks begeleiden wij zo’n 350 professionals naar een duurzame baan, traineeship of stage, op een niveau dat past. Wij geloven in begeleiding in een bredere context dan werk alleen. Wij coachen daarom zowel de werkgever, de Young Professional, maar geven ook ondersteuning aan de persoonlijke omgeving, zoals de familie en andere betrokken organisaties.

10-jarig bestaan

Om stil te staan bij dit bijzondere moment vierden wij het 10-jarig bestaan van SWOM afgelopen dinsdag 21 juni in Theater Diligentia in Den Haag. Het was echt ontzettend leuk om ons jubileum te vieren met iedereen die ons door de jaren heen gesteund heeft. Om de dag voor ons gasten onvergetelijk te maken hadden wij een leuk programma samengesteld.

Het event begon met de première van “SWOM The Movie”. In deze mini-documentaire werd de zaal meegenomen in het bijzondere verhaal van SWOM. Daarna was er een interessant panelgesprek over de banenafspraak en het doelgroepregister met Tof Thissen (Directeur UWV, Divisie WERKbedrijf), Marco Florijn (Programma manager Jongeren INC) en SWOM’s eigen Bart de Bart en Rick Brink.

Bart de Bart en Rick Brink

The Bart Awards

Hierna vond de uitreiking van de “The Bart Award” plaats. Elk jaar rijkt SWOM deze prijs uit aan de meest inclusieve werkgever van het jaar. Met deze award hopen wij werkgevers te motiveren om aan de slag te gaan met meer inclusiviteit binnen de organisatie. Dit jaar waren de Nationale Politie, het Ministerie van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties, en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit genomineerd voor deze felbegeerde prijs.

De winnaar van dit jaar is het Ministerie van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties! De jury van de ‘The Bart Award” heeft voor deze werkgever gekozen omdat zij de meeste SWOM kandidaten hebben aangenomen en breed de SWOM missie uitdragen.

Na afloop was er nog een gezellige borrel en een diner waarna er nog lang na geklets werd.

Het team van SWOM is nog steeds aan het nagenieten van deze ontzettend leuke en bijzondere dag.

Op naar de volgende 10 jaar!

Het belang van sociale ondernemers voor een inclusieve arbeidsmarkt

Leestijd: 2 minuten

Voor velen is werken iets vanzelfsprekends, maar wanneer je een afstand tot de arbeidsmarkt hebt, is dat het helemaal niet. Wanneer je die afstand hebt, door bijvoorbeeld een psychische kwetsbaarheid, verslavings- of justitiële achtergrond, dan is het lastig om een plekje op de reguliere arbeidsmarkt te veroveren. Maar wat weten we over de relatie tussen psychische aandoeningen en werk? Juist. Werk heeft een positief effect op de gezondheid.

Uit onderzoek is gebleken dat mensen met een psychische aandoening kunnen én willen werken. Daarnaast draagt het bij aan herstel, want door werk nemen psychische klachten af, terwijl werkloosheid ze juist versterkt. Onder werkelozen komen depressieve stoornissen vaker voor. Een werkplek biedt structuur, zorgt voor sociale contacten en draagt bij aan het gevoel van eigenwaarde. Voor alle werkgevers: dit geldt alleen onder de juiste randvoorwaarden, zoals kwalitatief goed werk, werkplezier en zo nodig begeleiding. Het is belangrijk om te blijven monitoren of het werk nog aansluit bij de waarden van de werknemer. Weet hoe het met je medewerker gaat. Werkgevers kunnen veel betekenen voor medewerkers door een open en geïnteresseerde houding aan te nemen.

Starten met betaalde arbeid

Hoogleraar Lex Budorf deed onderzoek naar de effecten van werk en stelde vast dat starten met betaalde arbeid de psychische gezondheid verbetert. Dat geldt ook voor de fysieke gezondheid. Werk vergroot de controle over het eigen leven, verhoogt de zelfwaardering en maakt mensen gelukkig. Werkgelegenheid is daarom één van de belangrijkste aandachtsgebieden voor mensen met een psychische kwetsbaarheid die willen participeren in de samenleving.

“Voor mij betekent werk dat je lekker bezig bent en je ergens voldoening uithaalt. Die voldoening is voor mij heel belangrijk. Daarnaast vind ik het sociale aspect van werk heel belangrijk. Een leuke werksfeer met fijne collega’s. Daarom ben ik zo gelukkig met mijn huidige baan.”

(Deelnemer van re-integratiebureau Roads)

Volgens de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OECD) heeft ongeveer 30% van de mensen met een WW-uitkering een psychische kwetsbaarheid, en ongeveer 40% van de mensen met een bijstandsuitkering. Van de 240.000 mensen met ernstige psychische problemen, hebben er slechts 38.400 een reguliere baan. Verder werken er 9.600 in een beschut-werk-omgeving en willen 55.680 mensen zonder baan graag werken. Van die mensen is ca. 75% onder behandeling bij de ggz en zouden er ca. 40.000 via de re-integratiemethodiek IPS (Individuele Plaatsing & Steun) naar een baan begeleid kunnen worden. Dat is alleen niet zo eenvoudig. Werkgevers zijn over het algemeen minder bereid om mensen met psychische beperkingen aan te nemen. Wanneer je de daarmee samenhangende economische lasten bekijkt, is het noodzakelijk om de mogelijkheden te verkennen om deze groep mensen beter te integreren in onze samenleving.

Sociaal ondernemen

Een sociale ondernemer helpt mensen met een psychische beperking om te re-integreren op de arbeidsmarkt. Mensen die in hun ogen onvoldoende op hun waarde ingezet worden. Het is een fijn alternatief voor bestaande voorzieningen als dagopvang en sw-bedrijven om die maatschappelijke waarde te verzilveren. Daarnaast is de arbeidsethos strikter dan in dagbestedingsprojecten vanuit de zorg. Er wordt op de werknemers gerekend. Dat geeft verantwoordelijkheidsgevoel, want medewerkers worden serieus genomen als werknemer.

Inclusieve samenleving

Een sociale onderneming wil een inclusieve arbeidsmarkt dichterbij brengen. Een arbeidsmarkt waar iedereen die kan en wil, een bijdrage aan de maatschappij levert en daar financieel voor wordt gewaardeerd. Maar liefst 1,5 miljoen mensen, waaronder psychisch kwetsbaren, staan aan de zijlijn van de arbeidsmarkt. Wachtend om aan het werk te kunnen en hun talenten te kunnen ontplooien. Als samenleving moeten we de sociale ondernemingen versterken, zodat zij meer mensen een baan kunnen aanbieden. Hoe? Door bijvoorbeeld producten of diensten in te kopen bij een sociaal ondernemer, draagt een organisatie een steentje bij aan een betere wereld. Inclusief ondernemen moet het nieuwe normaal worden.

Zofia Janssen, re-integratiebureau Roads

Werken aan de uitvoering

Leestijd: 3 minuten

Bijna alle onderzoeksbureaus van naam en faam hebben zich de afgelopen jaren gebogen over de Banenafspraak, de participatiewet en de arbeidsmarkt in het algemeen. Ze hebben, het zij ze gegund, er vast goed aan verdiend. Nu ligt het grootste deel van die berg papier te versloffen in een ministerieel archief. De meeste onderzoeken leverden niks op. Maar… er is één uitzondering.

Ga aan de slag

In oktober 2016 schreef de Inspectie SZW het rapport ‘Werken aan de uitvoering’. Dit is echt een van de weinige onderzoeksrapporten waar we iets aan hadden in de afgelopen 7 jaar van de banenafspraak. Ook na 5 jaar zit dit onderzoek nog steeds in mijn hoofd. De boodschap is me uit het hart gegrepen en heeft nog niets aan relevantie ingeboet. In het kort was dat: gemeenten ga gewoon je ding doen! Ga met de mensen die zich melden in het kader van de participatiewet aan tafel, probeer een profiel te maken en ga aan de slag.

In de eerste jaren van de Banenafspraak gebeurde dat in de meeste gevallen niet. De gemeenten waren er nog niet aan toe. Het beleidsplan was nog niet klaar. De wethouder had het nog niet als prioriteit of wat de reden ook was. We moeten ook niet vergeten dat de gemeenten deze taak van de één op andere dag over de schutting geworpen kregen. Ze hadden geen tijd om zich voor te bereiden, er was veel minder geld beschikbaar en er waren weinig ambtenaren met ervaring op dit gebied. De 350 gemeenten worstelden allemaal met deze nieuwe taak. Ik gaf ooit een workshop op een VNG-congres. Daar vertrouwden ambtenaren me toe dat ze nog geen intake mochten doen. Ze moesten nog wachten op beleid. Dat is wel veranderd. Ik heb sterk de indruk dat veel gemeenten nu wel de hand aan de ploeg slaan, intakes doen en proberen hun doelgroep aan de slag te krijgen. Dat is ook zichtbaar in het grote groep mensen die vanuit de Participatiewet worden doorverwezen naar het doelgroepregister. Eerst kwam het overgrote deel uit de Wajong, nu komen de meesten vanuit de gemeenten.

Veel beleid, weinig aandacht voor uitvoering

Terugkijkend: één beleidsplan: geschreven door de VNG en wellicht per gemeente een beetje bijgepunt was genoeg geweest. En landelijk afstemmen van gemeentelijk beleid blijft ook nu nog nodig (niemand heeft mij ooit uit kunnen leggen waarom een thuiswonende jongere met een VSO-opleiding in de ene gemeente wel in aanmerking voor ondersteuning komt en in de andere niet). Het kan en mag niet zo zijn dat het afhankelijk van je woonplaats is of je wel of niet aan de slag komt.

Te veel beleid. Te weinig aandacht voor de uitvoering. Dat was de zwaarste conclusie van de Inspectie. En ik zeg het haar na. Ik zeg niet dat arbeidsmarktbeleid geen zin heeft, maar het gaat uiteindelijk altijd om de uitvoering. En veel belangrijker dan het voorgeschreven beleid is de manier waarop dat beleid ter plaatse wordt uitgevoerd. Het hangt, zoals ook zo vaak, op mensen en niet op papier.

Enthousiasme

Dat gaat veel verder dan de arbeidsmarkt alleen. In ons land, in onze bestuurscultuur, is veel meer aandacht voor beleid en structuren dan voor uitvoering en handhaving. Terwijl ik het zo vaak in de praktijk heb gezien. Eén goede aanvoerder van een WerkgeversServicePunt kan de hele boel ten positieve veranderen. Geen wethouder of beleidsplan doet hem of haar dat na. Zelfs één superenthousiaste medewerker op zo'n WSP kan het vuur al aansteken. En met een beetje mazzel trekt deze medewerker alle collega’s mee en worden ze ineens topscorer bij de bemiddeling van mensen met een arbeidsbeperking tussen alle andere WSP's in.

Ook het MKB, toch de motor van de Banenafspraak, barst niet van het beleid. Daar worden gewoon dingen gedaan. Vanuit welk motief dan ook. Vaak toch het bekende ‘het zal je kind maar wezen’-principe.

Sleutel tot succes

En laat de conclusie van de meeste onderzoeksrapporten over de Banenafspraak nu net zijn, niet altijd met deze helderheid omschreven, maar toch: ‘het lijkt erop dat je het gewoon maar moet gaan doen’. Laat dat nu net ook de conclusie zijn van bijna alle interviews met inclusieve werkgevers: je moet gewoon beginnen. Goed beleid is nodig, het landelijk afstemmen van gemeentelijk beleid is een voorwaarde voor verder succes van de Banenafspraak, maar de echte sleutel tot succes is werd door de Inspectie SZW in 2016 al duidelijk gedefinieerd: de uitvoering. Doen dus.

Aart van der Gaag is boegbeeld en inspirator van de projecten ‘Op naar de 100.000 banen’ & ‘Op naar de 25.000 banen’, initiatieven van werkgeversorganisaties en ministeries om werkgevers te enthousiasmeren rond de Banenafspraak. Van der Gaag is al zijn hele leven betrokken bij de onderkant van de arbeidsmarkt. Na een studie bedrijfseconomie was hij onder meer werkzaam bij de voorganger van CEDRIS, directeur van het Arbeidsbureau Utrecht en van Start Uitzendbureau, een tripartite stichting met als doel mensen zonder werk via uitzenden naar een (vaste) baan te brengen. Daarnaast werkte hij ook voor de commerciële uitzendwereld in diverse directiebanen.

Tegen het zere been

Leestijd: 2 minuten

Zonder te kloppen worstelde hij zich door de deuropening.  Balancerend met een kop koffie in zijn ene hand en een been dat volledig aan het zicht werd onttrokken door een dikke laag gips, kwam hij al stuntelend de spreekkamer binnen gewaggeld. Terwijl de zweetdruppels op zijn voorhoofd parelden, ging hij op weg naar de stoel die uitnodigend op hem wachtte. Eenmaal binnen liet hij zich al hijgend en puffend in de gereedstaande stoel ploffen. Als een vorst op zijn troon zat hij eerst even bij te komen van zijn inspanningen. Nadat hij zijn ademhaling tot een normaal niveau had weten terug te brengen, vroeg ik hem uiterst beleefd waarmee ik hem van dienst kon zijn.    

Rekening van de zorgverzekeraar

Hij bleek een man van weinig woorden. Hij dronk zijn koffie slurpend en genoot zichtbaar van het stilte moment. Ondertussen graaide hij met zijn andere hand in zijn binnenzak en legde een rekening van zijn zorgverzekeraar op tafel.  Op de brief prijkte een openstaand bedrag van € 385,00. “Dat kan ik niet betalen met de uitkering die ik van jullie krijg”, zei hij.                   

“U wilt bijzondere bijstand aanvragen voor het eigen risico?” vroeg ik hem. Hij bewees een man van weinig woorden te zijn door een kort bevestigend antwoord. Ik legde hem uit dat hij altijd een aanvraag mocht indienen. Op grond van mijn professionaliteit en uit ethische overwegingen leek het mij op dit moment gepast om hem mee te delen dat de kans op het honoreren van de aanvraag niet erg groot was. Met de nodige afkeer en met tegenzin legde ik hem uit dat de kosten van het eigen risico behoren tot de zogeheten incidentele algemene kosten van het bestaan en dat hij daarvoor had moeten sparen of nu zou moeten gaan lenen.

Uitkering verhoogd?

Hij begreep het sneller dan dat ik ingeschat. “Dus ik moet het vanuit de uitkering betalen,” zo luidde zijn conclusie. Wetende dat dit niet mogelijk was, liet ik de vraag onbeantwoord en liet een bewuste stilte vallen. Niet dat dit hem uit het veld sloeg. Integendeel!  Hij vroeg mij of sinds de invoering van het eigen risico in 2008 de uitkering was verhoogd met het bedrag van het verschuldigde eigen risico. Ik antwoordde ontkennend.  

Zijn conclusie was kort, maar daarom niet minder waar. “Dus ik moet meer kosten voor eigen rekening nemen  zonder verhoging van het inkomen?” Ik zocht wanhopig naar woorden die de gevoelens van onrecht bij hem de kop  in zouden kunnen drukken. En terwijl ik zocht naar woorden die ik nooit zou kunnen vinden, kwam hij met zijn slotakkoord: “Dat is hetzelfde als jouw werkgever  jou vraagt meer uren te gaan werken voor het zelfde loon! Dat gezegd hebbende nam hij afscheid en vertrok. Zijn opmerking dreunde diep door in mijn gedachten. Uiteindelijk kwam ik tot dezelfde conclusie -Vreemd dat bij de invoering het eigen risico de norm nooit is verhoogd-.

Al zuchtend bedacht ik mij, zelfs het mooiste vak ter wereld heeft een keerzijde. 

Tjalling Smit, Juridisch Adviseur

Samen

Leestijd: 4 minuten

We kunnen de beelden zo langzamerhand wel dromen. Sterker, we dromen ervan. Nare beelden vormen nachtmerries die we in onze stoutste dromen niet hadden kunnen bedenken.

Zo’n beeld van zo’n jongetje. Een jaar of zeven. Hij loopt helemaal alleen in een lange stoet van zwijgende vluchtelingen. Een iets te grote jas, alsof hij geleend is, met de capuchon op. Als hij dichterbij de cameraman komt, hoor je het zachte huilen. Klagend als een gewond dier.

Zijn eenzaamheid snijdt door de ziel. Waar zijn zijn ouders, zijn vriendjes, dat ene vriendinnetje waar hij stiekem een beetje verliefd op was, de bal waarmee hij voetbalde? En waar loopt hij heen? Waar komt hij terecht? Als hij honderd wordt, laten we het hopen, zal hij deze beroerde scène uit zijn levensfilm nog onthouden. 

Of die foto van de zwangere vrouw die halsoverkop uit de kraamkliniek vlucht. Ze kijkt radeloos; het kindje in haar bolle buik nog onwetend van de ellende in de boze buitenwereld.

Of die soldaat die de oude vrouw moeizaam over een stuk geschoten omheining helpt en zo snel mogelijk naar een gereedstaande bus dribbelt. Je hoort haar hijgen, de benen geven het haast op. Hij praat haar moed in, maar je ziet de vertwijfeling in zijn en haar ogen. In welke horrorfilm ben ik nu beland?

Een strijd waarvan we dachten dat die nooit meer zou komen

Ieder van u herkent de beelden. We kijken allemaal met ongeloof en afschuw naar een strijd in Europa, waarvan we gedacht hadden dat die nooit meer zou komen. De verschrikkingen in de Tweede Wereldoorlog hadden ons geleerd dat alleen een verenigd Europa, hoe moeilijk dat ook is, ons een blijvende vrede kan brengen. Want: “een volk dat voor tirannen zwicht, zal meer dan lijf en goed verliezen, dan dooft het licht”.

We kijken allemaal met ongeloof en afschuw naar een strijd in Europa, waarvan we gedacht hadden dat die nooit meer zou komen

Dat klopte lang. Het was soms wankel, soms spannend en we hielden soms ons hart vast. Maar het ging lang goed. Tot het moment dat een Russische alleenheerser een alibi vond om gewelddadig een buurland te willen overmeesteren.

De gevolgen zijn verschrikkelijk. Op één dag reizen vanaf hier ontvluchten duizenden mensen huis en haard. Als we nu in de auto stappen, zijn we er al morgenochtend. Inmiddels zwermen duizenden Oekraïners uit over heel Europa. Zij zijn op zoek naar veiligheid, rust en liefde. De basisbehoeften van elk mens.

De wijze waarop Europa reageert is hartverwarmend. Vandaag staan in heel veel Europese steden mensen stil bij de ramp die zich nu in Oekraïne voltrekt. Ook in Emmen voelen we de enorme betrokkenheid van veel mensen, ik mag wel zeggen van iedereen, om iets te betekenen voor onze medemens. “De meeste mensen deugen,”, zegt Rutger Bregman; dat is in deze tijd geen hol gezegde en een sprankje hoop in barre tijden.

Nederland laat zich van zijn beste kanten zien. Er zijn tal van initiatieven om de vluchtelingen te helpen: het bieden van onderdak, het brengen van spullen, het storten van geld. Ook in onze gemeente wordt er aan alle kanten hulp aangeboden. Hartverwarmend!

Ontroerende les

Eerder deze maand was ik nog op een basisschool in de gemeente waar de kinderen 12 uur lang op allerlei manieren bezig waren om geld in te zamelen voor de vluchtelingen. Een ontroerende les voor het leven. Wie zegt dat we in een ik-maatschappij leven, kijkt niet goed om zich heen.

Inmiddels zijn er door heel Nederland duizenden mensen opgevangen. Daarmee zijn we er nog lang niet. We zullen ons moeten voorbereiden op een lang verblijf van vluchtelingen, die we op allerlei manieren zullen moeten ondersteunen.

En als ik vluchtelingen zeg, dan bedoel ik iedereen. Natuurlijk de mensen die uit Oekraïne zijn gevlucht of daar nog familie hebben.

Maar ik denk ook aan de Russische mensen die vluchten uit hun vaderland voor een alleenheerser die zij ook niet hebben aangesteld. Laten we de woede over de Russische aanval niet uiten richting Russische mede-Europeanen, die buiten hun schuld een veilig heenkomen zoeken.

Zoals onze premier zegt: “Wij zijn in strijd met Poetin en zijn regering, niet met Russen en al helemaal niet met Russen in Nederland”.

Laten zien hoe het wel kan

En laten we tot slot ook niet de vele vluchtelingen vergeten, die uit andere delen van de wereld zijn gevlucht voor oorlogsgeweld. Denk aan de mensen uit het Midden-Oosten of Afrika, die heel goed kunnen aanvoelen wat de Oekraïners nu meemaken.

De vrees bestaat dat deze crisis nog wel een tijd gaat duren. En zelfs de meest optimistische mensen, en daar reken ik mijzelf ook toe, denken wel eens in een onbewaakt moment: waar gaat dit naar toe? In vijftien jaar Drents burgemeesterschap lag ik zelden een nacht wakker. Maar sinds een paar weken heb ik wel eens beter geslapen. Dat hoor ik veel vaker om me heen. We zijn niet in de positie om slechte Russische mannen te beïnvloeden. Maar we kunnen in ieder geval één ding doen.

Ten eerste “aordig doen tegen mensen die niet aordig zijn”, zoals Lohues het zo mooi zingt. Laten we de ellende in Oekraïne ook zien als een kans om te laten zien hoe het wel kan. Wat minder onderling gedoe. En de mensen die hier naar toe vluchten op allerlei manieren een warm welkom bieden.

Wij zijn in gedachten bij die miljoenen mensen die nu op de vlucht zijn voor het barbaarse oorlogsgeweld. Het jongetje, de zwangere vrouw en die oudere dame. De mannen, jongens vaak nog, die genoodzaakt zijn om te vechten voor hun vaderland. De strijd in Oekraïne leert ons hoe kwetsbaar we zijn.
Maar dezelfde strijd verbindt ons ook. Laten we met woorden en daden onze medemens in nood helpen.

En laten we vervolgens hopen, bidden, smeken dat die vreselijke oorlog niet nog meer ontspoort en snel tot een einde komt.

Zodat we over niet al te lange tijd Leo Vroman na kunnen zeggen:

“Kom vanavond met verhalen
hoe de oorlog is verdwenen,
en herhaal ze alle malen,
alle malen zal ik wenen.

Eric van Oosterhout, burgemeester Emmen

Pilot: samenwerking bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en gemeente werpt vruchten af

Leestijd: 2 minuten

Hij is een jongeman, een twintiger, en wacht al ruim drie kwartier in de Werkplaats Financiën XL. Nerveus. Er zijn nog tien wachtenden voor hem. Dan is hij aan de beurt. Hij gooit zijn papieren naast de computer. Samen met een van de vrijwilligers gaat hij achter het scherm zitten. De gegevens worden ingevuld. Een fluitje van een cent. “Zo, dat is snel gepiept”, zegt hij. “Dat had ik zelf ook gekund.” Dan blijken drie aanslagen open te staan, waarvoor hij ook kwijtschelding kan aanvragen. “Dat kan wel kloppen, ik ben de laatste jaren af en aan dakloos geweest, ik heb net een huis gekregen.” De vrijwilliger belt even rechtstreeks met een medewerkster van de gemeentelijke hulplijn. Die bevestigt het, maar ziet tegelijkertijd ook dat er een boete van 120 euro uitstaat. Hij heeft al 3 jaar geen gemeentelijke belastingen betaald. Door de korte lijntjes kan er meteen een betalingsregeling getroffen worden. De jongeman gaat duidelijk opgelucht weg.

Noodkreet

De ‘piekwekenactie’ van het programma Geldzorgen in Brainport ontstond door de noodkreet van de Eindhovense maatschappelijke partners. Ze trokken aan de bel, omdat ze tijdens piekweken de ondersteuning aan inwoners nauwelijks nog georganiseerd kregen. Bijvoorbeeld bij het invullen van belastingformulieren, maar ook bij kwijtschelding.
Intensief samenwerken is het sleutelwoord van de werkwijze, we benutten ieders expertise om samen tot dat ene doel te komen: mensen (zo vroeg mogelijk) helpen bij geldzorgen om erger te voorkomen. De maatschappelijke partners spreken de taal van de mensen en kennen ze, Partnerfonds Brainport Eindhoven en Impact040 sluiten aan en versterken. Daar hebben ook de inwoners van de Brainportregio baat bij. Door de extra hulp van vrijwilligers kunnen de maatschappelijk organisaties hun gewone werkzaamheden voortzetten en ontstaat er geen opstopping.

Bedrijfsvrijwilligers

Hoe komen we aan die extra vrijwilligers? Die werven we. Het zijn wel bijzondere vrijwilligers: namelijk bedrijfsvrijwilligers. Medewerkers van bedrijven die bij het Partnerfonds en Impact040 aangesloten zijn en de kans krijgen om ‘in de baas zijn tijd’ vrijwilligerswerk te doen. Samen voor Eindhoven bemiddelt ze, een organisatie die gespecialiseerd is in het verbinden van bedrijven en maatschappelijke en sociale doelen. De bedrijfsvrijwilligers leren door vrijwilligerswerk ook andere vaardigheden ontwikkelen. Ze krijgen bijvoorbeeld meer begrip voor de noden in de samenleving en meer empathie. Behalve kennis hebben ze ook tijd en aandacht, daardoor voelen mensen zich gehoord en gezien.

Laagdrempelige campagne

Weer andere bedrijfsvrijwilligers ontwikkelden een communicatiecampagne voor de inloopweken. Daarbij leerden we van eerdere ervaringen. De communicatie staken we deze keer laagdrempelig in, dat gold ook voor de locaties van de inlopen, die concentreerden we midden in wijken. Wie bezochten zoal de inloop? Studenten, werkenden met een laag inkomen en ouderen die van een AOW’tje moeten rondkomen. Kortom, iedereen met een inkomen tot 120 procent van het sociaal minimum komt in aanmerking voor kwijtschelding en was welkom.

Partnerfonds Brainport Eindhoven en Impact040 mikken op een duurzame verandering voor zoveel mogelijk inwoners in Brainport. We willen krachten bundelen zonder een topzware organisatie te zijn. Daarom zoeken we aansluiting bij wat er al leeft op sociaal gebied. We passen projecten aan en versterken ze. Samenwerken is daarbij het sleutelwoord. Samenwerken van bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties, kennisinstellingen en gemeente. Samenwerken om van Brainport óók een Social Valley te maken. Een voorbeeld is een pilot van het programma Geldzorgen (de ‘piekwekenactie’): inwoners helpen bij het kwijtschelden van gemeentelijke belastingen.
Aan de piekwekenactie van Geldzorgen in Brainport doen mee: de gemeente Eindhoven, WIJeindhoven, Lumens, Sociaal Raadslieden, Werkplaatsen Financiën XL, Vrijwillige Hulpdienst Eindhoven, bedrijfsvrijwilligers en Samen voor Eindhoven.

Foto: Jos Lammers

Tegenstrijdig energiebeleid

Leestijd: 3 minuten

Nederland worstelt met de hoge energieprijzen. Daarbij doet zich een merkwaardige tegenstelling voor. Aan de ene kant zijn er in het verleden allerlei heffingen ingevoerd om de energieprijs hoger te maken. Dat geldt zowel voor gas en elektriciteit als voor diesel en benzine. De bedoeling daarvan was het gebruik te ontmoedigen, vooral om daarmee de uitstoot van CO2 terug te dringen, dat immers sterk bijdraagt aan de opwarming van de aarde. Het betekent niet dat Nederland zelf daarmee de dans ontspringt, maar wel dat Nederland zich daarmee aan internationale afspraken houdt die zijn gemaakt om wereldwijd de uitstoot van broeikasgassen en daarmee de opwarming van de aarde te beperken.

Door: Paul Bordewijk

Redenen om minder energie te gebruiken

Sinds de Russische inval in Oekraïne is er een tweede reden om minder energie te gebruiken: zo beperken we de import van aardgas uit Rusland en kan dat land daardoor over minder financiële middelen beschikken om de oorlog te voeren.

Inmiddels zijn de prijzen van fossiele brandstoffen op de wereldmarkt sterk opgelopen. Dat ondersteunt het beleid om door heffingen tot een lager verbruik te komen: dat heet vraaguitval. Maar daarbij ontstaat een probleem. De mogelijkheden om op korte termijn zonder maatschappelijke schade het brandstofgebruik te beperken blijken op termijn heel bescheiden. Het gebeurt wel, de Nederlandse CO2 uitstoot was in het eerste kwartaal van dit jaar 13% lager dan in 2021. Maar dat was niet alleen door vraaguitval, maar ook door het mooie weer. Daardoor werd er minder gestookt en werd er meer weersafhankelijke energie (zon en wind) opgewekt.

De berichten over vraaguitval stemden ook niet alleen tot blijdschap. Bedrijven moesten sluiten vanwege de hoge gasprijs, en mensen met een laag inkomen kwamen in de kou te zitten omdat ze de gasrekening niet meer konden betalen. De term ‘energie armoede’ deed zijn intree.

De twee kanten van fossiele brandstof

Daarmee bleek dat er aan fossiele brandstoffen twee kanten zitten: ze dragen bij aan de opwarming van de aarde en daarom moet het gebruik worden tegengegaan, maar ze zijn voor veel mensen ook een eerste levensbehoefte, en dat moet je mensen gunnen. De verwarming van je huis staat daarmee op één lijn met onderwijs en gezondheidszorg, waarbij de overheid vraaguitval voorkomt door een belangrijk deel van de kosten voor zijn rekening te nemen.

Aardgas heeft daarmee twee gezichten: aan de ene kant heeft het sterke negatieve externe effecten, maar aan de andere kant is het een eerste levensbehoefte en daarmee een bemoeigoed. Dat maakt het lastig voor de overheid om beleid te voeren. Ik zou ook geen enkel ander goed weten waar je deze ambivalentie ziet.

Wat is rechtvaardig?

Er zijn verschillende uitwegen uit dit dilemma, maar die hebben wel elk hun eigen bezwaren. De overheid heeft een aantal heffingen verlaagd. Dat is gunstig voor mensen met een tochtig huis en een laag inkomen, en ook voor de wijkverpleegster die met de auto haar klanten langs gaat. Maar het voordeel komt voor een groot deel terecht bij mensen die het niet nodig hebben, en zo ook minder geprikkeld worden om een warmtepomp te nemen of hun benzineslurper te vervangen door een elektrische auto.

Je kunt ook inkomensafhankelijk een compensatie verstrekken. Er wordt nu € 800 per jaar verstrekt, maar dat is dan weer onafhankelijk van de isolatiegraad van je huis, en van je warmtebehoefte. Wie de hele dag het huis uit is verstookt minder dan wie de hele dag stijf van de reuma thuis zit. Moet je daar ook rekening mee houden?

En durven mensen zo’n toelage wel aan te vragen? Bij allerlei regelingen gebeurt dat onvoldoende. Zeker na de toeslagenaffaire loopt iedereen die een fout maakt bij het aanvragen (meterstand verkeerd ingevuld) het risico door de overheid te worden teruggepakt, ook al zou dat door de overheid ontkend worden. Want wie gelooft dat nou?

Je kunt ook bepaalde toepassingen van fossiele brandstoffen verbieden. Terrasverwarming is daar wellicht de eerste gegadigde voor. Of winkeldeuren die openstaan. Je kunt vliegen zwaarder belasten, in ieder geval even zwaar als andere vervoerswijzen, maar daarmee tref je dan ook wel weer mensen die bij hun familie in Turkije of Suriname op bezoek gaan.

De overheid zal het nooit goed doen. En dat komt door het tegenstrijdig karakter van ons energiegebruik: een bemoeigoed met sterke negatieve externe effecten.

Inloggen

Sluit venster