Ik zag hem vanuit mijn ooghoeken het pand binnen schuifelen. Schuchter liet hij zijn ogen dwalen door publieksruimte. Toen hij had gevonden wat hij zocht, sjokte hij naar de medewerkster achter de publieksbalie. Ik liet hem begaan, hoewel ik met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijk wist dat ik hem binnen een zeer korte afzienbare tijd zou spreken. Zijn verwarde voorkomen in combinatie met het onverzorgde uiterlijk stond daar min of meer garant voor. Het moment kwam sneller dan dat ik had gedacht. De baliemedewerkster wenkte mij met een wanhopige blik in haar ogen. Haar gelaatsuitdrukking sprak boekedelen en verraadde dat mij een grote uitdaging stond te wachten. Om haar niet langer als praatpaal te laten functioneren, voegde ik mij in het tot dan toe eenzijdige gesprek.
Zoals het kan
Hij was wat verward. Dementerend wellicht. Zijn verhaal was onsamenhangend. Hij was ervan overtuigd dat er nog voldoende geld op zijn bankrekening stond. Dat de bank daar anders over dacht, was voor hem slechts bijzaak. En nu stond hij bij de balie van sociale zaken om die storende invloeden van de buitenwereld te ontlopen. Maar wat ik ook probeerde, het lukte mij niet om een bres te slaan in de muur van onwerkelijkheid die hij om zich heen had gebouwd.
Hij was ervan overtuigd dat er nog voldoende geld op zijn bankrekening stond. Dat de bank daar anders over dacht, was voor hem slechts bijzaak.
Ik wilde wel wat doen. Maar hoe? Ik herinnerde mij een uitspraak van mijn ouwe heer: Als het niet kan zoals moet, dan moet het maar zoals het kan. Ik besloot met de klant een bezoek aan de bank te brengen. Gretig stapte ik in mijn stoute schoenen, die ik al had klaarstaan, en niet veel later stond ik met hem voor de bank. Na te hebben ontdekt dat het ging om een bank die hoog op geeft van het boerenverstand stapte ik zelfverzekerd de bank binnen met de klant in mijn kielzog.
Oplossingen
Een hartelijke begroeting volgde. Meneer was bekend bij de bank. De bankmedewerkster was behulpzaam en was daadwerkelijk bereid te doen en te handelen waar het boerenverstand om vroeg. De huur was de afgelopen maand niet betaald. Hij had wel vaak gepind, maar daar wist hij zich niets van te herinneren. Privacy is goed, maar om hulp te bieden was het nodig om verder te kijken dan wetten die in de weg staan en om over praktische bezwaren heen te stappen.
Gezamenlijk werden oplossingen bedacht en gevonden. De huurschuld loste ik met toepassing van artikel 18 lid Pw 1 (individualiseringsbeginsel) en artikel 35 lid 1 (bijzonder bijstand) in. De dementerende fase waarin de klant zich bevond merkte ik aan als een zeer persoonlijke bijzondere omstandigheid. Dat feit en die persoonlijke omstandigheid liet ik sterker wegen dan het verbod om bijstand voor schulden te verstrekken. In samenwerking met de bank werden hulpverleners gewaarschuwd en ingeschakeld. De bank zou zorgdragen voor het budgetbeheeer. Maatwerk, het is gewoon het boerenverstand gebruiken en daarna handelen. Of zoals mr.dr. Jan R. Lunsing het ooit schreef: maatwerk is dingen doen die nergens anders worden gedaan.
Tjalling Smit, Juridisch Adviseur
