Voor velen is werken iets vanzelfsprekends, maar wanneer je een afstand tot de arbeidsmarkt hebt, is dat het helemaal niet. Wanneer je die afstand hebt, door bijvoorbeeld een psychische kwetsbaarheid, verslavings- of justitiële achtergrond, dan is het lastig om een plekje op de reguliere arbeidsmarkt te veroveren. Maar wat weten we over de relatie tussen psychische aandoeningen en werk? Juist. Werk heeft een positief effect op de gezondheid.
Uit onderzoek is gebleken dat mensen met een psychische aandoening kunnen én willen werken. Daarnaast draagt het bij aan herstel, want door werk nemen psychische klachten af, terwijl werkloosheid ze juist versterkt. Onder werkelozen komen depressieve stoornissen vaker voor. Een werkplek biedt structuur, zorgt voor sociale contacten en draagt bij aan het gevoel van eigenwaarde. Voor alle werkgevers: dit geldt alleen onder de juiste randvoorwaarden, zoals kwalitatief goed werk, werkplezier en zo nodig begeleiding. Het is belangrijk om te blijven monitoren of het werk nog aansluit bij de waarden van de werknemer. Weet hoe het met je medewerker gaat. Werkgevers kunnen veel betekenen voor medewerkers door een open en geïnteresseerde houding aan te nemen.
Starten met betaalde arbeid
Hoogleraar Lex Budorf deed onderzoek naar de effecten van werk en stelde vast dat starten met betaalde arbeid de psychische gezondheid verbetert. Dat geldt ook voor de fysieke gezondheid. Werk vergroot de controle over het eigen leven, verhoogt de zelfwaardering en maakt mensen gelukkig. Werkgelegenheid is daarom één van de belangrijkste aandachtsgebieden voor mensen met een psychische kwetsbaarheid die willen participeren in de samenleving.
“Voor mij betekent werk dat je lekker bezig bent en je ergens voldoening uithaalt. Die voldoening is voor mij heel belangrijk. Daarnaast vind ik het sociale aspect van werk heel belangrijk. Een leuke werksfeer met fijne collega’s. Daarom ben ik zo gelukkig met mijn huidige baan.”
(Deelnemer van re-integratiebureau Roads)
Volgens de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OECD) heeft ongeveer 30% van de mensen met een WW-uitkering een psychische kwetsbaarheid, en ongeveer 40% van de mensen met een bijstandsuitkering. Van de 240.000 mensen met ernstige psychische problemen, hebben er slechts 38.400 een reguliere baan. Verder werken er 9.600 in een beschut-werk-omgeving en willen 55.680 mensen zonder baan graag werken. Van die mensen is ca. 75% onder behandeling bij de ggz en zouden er ca. 40.000 via de re-integratiemethodiek IPS (Individuele Plaatsing & Steun) naar een baan begeleid kunnen worden. Dat is alleen niet zo eenvoudig. Werkgevers zijn over het algemeen minder bereid om mensen met psychische beperkingen aan te nemen. Wanneer je de daarmee samenhangende economische lasten bekijkt, is het noodzakelijk om de mogelijkheden te verkennen om deze groep mensen beter te integreren in onze samenleving.
Sociaal ondernemen
Een sociale ondernemer helpt mensen met een psychische beperking om te re-integreren op de arbeidsmarkt. Mensen die in hun ogen onvoldoende op hun waarde ingezet worden. Het is een fijn alternatief voor bestaande voorzieningen als dagopvang en sw-bedrijven om die maatschappelijke waarde te verzilveren. Daarnaast is de arbeidsethos strikter dan in dagbestedingsprojecten vanuit de zorg. Er wordt op de werknemers gerekend. Dat geeft verantwoordelijkheidsgevoel, want medewerkers worden serieus genomen als werknemer.
Inclusieve samenleving
Een sociale onderneming wil een inclusieve arbeidsmarkt dichterbij brengen. Een arbeidsmarkt waar iedereen die kan en wil, een bijdrage aan de maatschappij levert en daar financieel voor wordt gewaardeerd. Maar liefst 1,5 miljoen mensen, waaronder psychisch kwetsbaren, staan aan de zijlijn van de arbeidsmarkt. Wachtend om aan het werk te kunnen en hun talenten te kunnen ontplooien. Als samenleving moeten we de sociale ondernemingen versterken, zodat zij meer mensen een baan kunnen aanbieden. Hoe? Door bijvoorbeeld producten of diensten in te kopen bij een sociaal ondernemer, draagt een organisatie een steentje bij aan een betere wereld. Inclusief ondernemen moet het nieuwe normaal worden.
Zofia Janssen, re-integratiebureau Roads
