Mensen met schulden melden zich doorgaans pas na vier jaar bij de instanties. Door veel eerder in te grijpen is er een wereld te winnen. Op initiatief van Walter Hamers, directeur van de woningcorporatie Talis en voormalig wethouder Turgay Tankir worden Nijmeegse burgers met een geringe betalingsachterstand vroegtijdig benaderd met een hulpaanbod.
Bij het Nijmeegse Bureau Schuldhulpverlening kwamen er vorig jaar 629 aanvragen voor hulp binnen. Gemiddeld ging het om een schuld van 31.766 euro, bij zeven schuldeisers. Dit hoge bedrag vormde de aanleiding om intensief in te zetten op vroegsignalering.
Om een concrete aanpak te ontwikkelen is de gemeente aan tafel gegaan met de Nijmeegse woningcorporaties, energiebedrijf NUON, waterbedrijf Vitens, zorgverzekeraars CZ en VGZ. Alle partijen delen het uitganspunt dat je bij schulden op primaire levensbehoeften wonen, nutsvoorzieningen en ziektekostenverzekering zo snel mogelijk moet ingrijpen. Huisuitzetting, afsnijden van gas, water en licht, onverzekerd rondlopen: het is allemaal diep ingrijpend en veroorzaakt vervolgens nog meer ellende. ‘Vroeg-er-op-af’ in Amsterdam vormde een belangrijke inspiratiebron, net als initiatieven van gemeenten en Bureau Krediet Registratie (BKR) met de aanpak VindPlaats van Schulden (VPS). In de VPS-aanpak worden gegevens over betalingsachterstanden bij woningcorporaties, nutsbedrijven en ziektekostenverzekeraars op een zorgvuldige manier verwerkt tot signalen voor de gemeente. In de Nijmeegse aanpak leveren de partijen, net als bij de andere VPS-projecten, de NAW-gegevens van hun klanten met een betalingsachterstand aan bij BKR. Die past de criteria toe voor wat lokaal als een ‘signaal’ wordt gezien, en levert de NAW-gegevens van de mensen die daaraan voldoen (een match) aan bij de gemeente. Het vaststellen van de criteria op basis waarvan de gemeente in actie moet komen, bleek een lastige keuze. Bij een kortdurende achterstand loop je het risico dat er niks aan de hand is en iemand gewoon vergeten is te betalen of net op vakantie was. Maar met een langere betalingsachterstand kan het net weer te laat zijn om de schuld goed te kunnen oplossen. En moet je ingrijpen bij een, twee of drie betalingsachterstanden? We hebben hier zorgvuldig naar gekeken, ook vanuit oogpunt van privacy, vertrouwen van burgers in de overheid, pro-actief hulp bieden en het voorkomen van erger.
Uiteindelijk kwamen we uit op: een signaal is een betalingsachterstand van maximaal honderd dagen, en bij drie van de partijen een betalingsachterstand in een maand is een match. Na de eerste maand hadden we op die manier welgeteld één match. Daarop hebben we de criteria bijgesteld: als er bij twee van de partijen een betalingsachterstand in een maand is, is er een match. Daarnaast wordt er nu gekeken naar een periode van twee van drie opeenvolgende maanden. Als iemand bijvoorbeeld in de maand december een betalingsachter- stand heeft bij Vitens en in februari bij het energiebedrijf, dan betekent dat een match.
