Sinds de invoering van de Wet Gemeentelijke Schuldhulpverlening hebben gemeenten meer mogelijkheden gekregen voor een integrale aanpak van schuldhulpverlening, waaronder schuldpreventie. Gemeenten voelen de urgentie om de schuldenproblematiek preventief aan te pakken. Tegelijkertijd blijkt uit onderzoek dat gemeenten nog grote moeite hebben met juist deze preventieve aanpak.11
Gemeenten geven aan dat ze niet precies weten hoe ze preventie aan moeten pakken. Ze komen vaak niet verder dan het aanbieden van cursussen, algemene informatie en voorlichting. Deze cursussen en informatie zijn bovendien algemeen van aard en niet toegesneden op specifieke groepen, zoals vluchtelingen, minima, jongeren of kwetsbare ouderen. Ook geven gemeenten aan dat ze op zoek zijn naar innovatieve ideeën rond preventie, maar niet goed weten waar die ideeën te vinden. De kennislacune is daarmee tweeledig: er is nog weinig bekend over goede voorbeelden en werkzame elementen rond preventie en de kennis die er is, is nog beperkt beschikbaar voor kennisontwikkeling.
Nieuwe aanpakken
De invoering van de Wet Gemeentelijke Schuldhulpverlening (Wgs) heeft het mogelijk gemaakt dat gemeenten naast de minnelijke schuldhulpverlening ook op andere manieren met de schuldenaanpak omgaan. Dit is nodig, omdat gemeenten de minnelijke schuldhulpverlening meer en meer zijn gaan beperken tot schulden en schuldenaren die – in het jargon van de schuldhulpverlening – ‘regelbaar’ zijn. Gemeenten willen meer grip houden op de uitgaven en zijn daarom strenger geworden aan de poort. Tegelijkertijd hebben gemeenten ook een zorgplicht en is het aanpakken van niet-regelbare schulden en niet-regelbare schuldenaren één van de grote opgaven waarvoor gemeenten de komende jaren staan. Bovendien heeft de ‘traditionele’ schuldhulpverlening in het verleden te weinig mensen daadwerkelijk van hun schulden af kunnen helpen. Ook dat is een reden voor gemeenten om naar alternatieve manieren van schuldhulpverlening om te zien. Een ander kritiekpunt is dat er rondom de schuldenaanpak een hele ‘markt’ is ontstaan van instellingen, organisaties en trainingsbureaus, die zichzelf in stand houdt en waarvan de schuldenaren soms te weinig baat hebben.2 In het verleden hebben gemeenten de schuldhulpverlening in belangrijke mate uitbesteed. Sinds de invoering van de Wgs proberen gemeenten weer veel meer grip te krijgen op de schuldhulpverlening en dan met name op de screening en doorverwijzing van cliënten. In deze ontwikkeling passen ook alternatieve aanpakken rond schuldpreventie. In dit artikel gaan we na wat twaalf voorbeeldpraktijken rond schuldpreventie te bieden hebben en wat eventueel nog mist.3
