Door: Jos Verhoeven, algemeen directeur van maatschappelijk investeerder Start Foundation. Op 10 oktober a.s. organiseert Start Foundation i.s.m. Hogeschool Utrecht een openbaar college in Utrecht.
‘Een groot deel van de mensen in de banenafspraak heeft zodanige beperkingen dat er twijfels bestaan of zij wel een reële kans op regulier werk hebben. Mogelijk zijn zij beter op hun plek in andere vormen van participatie,’ schrijft de Arbeidsinspectie in juli: ‘Op papier arbeidsvermogen, in de praktijk geen kans op werk.’ Diezelfde observatie zou je kunnen doen bij mensen die na een jarenlange gevangenisstraf weer terugkeren in de samenleving. Of de grote groep mensen die al jarenlang in de bijstand ‘gevangen’ zit. De markt zit niet te wachten op deze mensen en het alternatief is al dan niet met een uitkering plaatsnemen op de bank.
Andere vormen van participatie bedachten Ton Wilthagen van de universiteit Tilburg en ik toen wij ons idee van een zogeheten parallelle arbeidsmarkt schetsten. Werk zat, constateerden wij. In de samenleving liggen genoeg uitdagingen op gebied van armoede- en eenzaamheidsbestrijding, zorg, klimaataanpassingen, circulariteit, enzovoorts. Daarin kunnen we banen creëren voor mensen die niet top-productief zijn, over een uitgebreide competentielijst beschikken en de juiste werkervaring hebben. Dan moet wel de klassieke winst- en verliesrekening overboord. Kosten en baten moeten dan langs een maatschappelijk meetlat gelegd worden om een reëel beeld te krijgen. En we moeten af van die vreselijke vinkjescultuur die haaks staat op werkelijke inclusie. Door het woud aan regelingen worden mensen nu ingedeeld in hokjes. Je bent bijvoorbeeld blind, maar past niet in het doelgroepenregister of telt niet mee voor het keurmerk van de Prestatieladder Sociaal Ondernemen (PSO).
Tom Wilthagen en ik wilden een simpele tweedeling te maken. Je kunt direct of binnen afzienbare tijd terecht op de reguliere arbeidsmarkt of je bent (vooralsnog) kansloos om daarop terecht te komen. En als dat laatste het geval is, krijg je niet een uitkering, maar een baanaanbod naar keuze en vermogen. Wij wilden nieuwe bedrijven helpen oprichten waar maatschappelijk waardevol werk verricht werd en iedereen een kans kreeg. Dat vereiste de nodige lenigheid bij alle partijen. We wilden immers dat de uitkering ingezet werd als looncomponent en bedrijven actief mee zouden werken: dat subsidies voor klimaatmaatregelen gekoppeld werden aan nieuwe werkvormen; dat bepaalde vormen van vrijwilligerswerk omgekat worden naar betaald werk; dat geldstromen gebundeld zouden worden. Kortom, systemische veranderingen realiseren om dit mogelijk te maken.
Die reis is niet ten einde, maar de materie bleek taai. Veel urgentie bij partijen bespeurden we niet. Juridische belemmeringen doken op. Lenigheid in de omgang met bestaande wet- en regelgeving was soms ver te zoeken. Gelukkig waren er wel hoopvolle pioniers die mooie dingen neerzetten. We zullen ons idee van de parallelle arbeidsmarkt verder toelichten tijdens een college op 10 oktober op de Hogeschool Utrecht, en we nodigen iedereen uit om daar een bijdrage aan te leveren. Omdat we geloven dat mensen in welke vorm dan ook en met welk vermogen dan ook graag actief zijn en een eigen inkomen verdienen. En omdat het loont. “Investeer in mensen die het nodig hebben, zo’n investering betaalt zich na zes tot zeven jaar uit. Dat gaat dus sneller dan zonnepanelen,”aldus Lex Burdorf, hoofd van de afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg van het Erasmus MC in Rotterdam. Aanmelden voor het college kan via deze link.
In het vierde nummer van Sociaal Bestek schrijft Jos Verhoeven ook een artikel over de parallelle arbeidsmarkt. Het nieuwe nummer verschijnt donderdag 12 september.
