Burgers die een maatwerkvoorziening nodig achten, melden zich bij de gemeente. Na deze melding moet de gemeente een onderzoek doen. Dat gebeurt vaak in de vorm van een keukentafelgesprek en het moet aan wettelijke voorschriften voldoen.1 Maar het gaat het vaak mis. De Rechtbank Overijssel doet een drietal uitspraken.212
Om te beginnen is er in de Wmo 2015 iets bijzonders aan de hand. Namelijk dat niet direct een aanvraag kan worden ingediend; dat kan in principe pas nadat het onderzoek klaar is. Wanneer is dat het geval? Als de burger daarvan een schriftelijk verslag met de uitkomsten heeft ontvangen. De gedachte van de wetgever hierachter is dat gemeente en burger in samenspraak komen tot een goede oplossing van het probleem3 zonder al te zeer ‘last te hebben’ van formele juridische procedures. Het is de bedoeling om te dejuridiseren, dat is op zich een goede gedachte. Gelet op het aantal rechtbankuitspraken stel ik echter vast dat dit nog niet (helemaal) is gelukt.4
Het belang
Bij het proces van ‘eerst melden en dan aanvragen’ staat er voor de burger wel iets op het spel: zijn rechtsbescherming. Gedurende het onderzoek tot aan het verkrijgen van een verslag geniet hij geen rechtsbescherming omdat de Algemene wet bestuursrecht niet van toepassing is. Concreet: een rechtzoekende burger kan (nog) niet in bezwaar komen om zo uiteindelijk zijn rechtsvraag aan de bestuursrechter voor te kunnen leggen. En bestuursrechters op hun beurt mogen slechts oordelen over geschillen die voortkomen uit beslissingen op aanvragen. Wie zijn recht zoekt moet dus eerst zijn aanvraag indienen en het besluit daarop van de gemeente afwachten. Helemaal vogelvrij is de burger overigens niet. Is het onderzoek namelijk niet binnen zes weken afgerond, dan staat er niets aan in de weg om een aanvraag in te dienen.5 Verder geldt dat de gemeente de burger in de gelegenheid moet stellen om een aanvraag te doen en spreekt het voor zich dat de inhoud van het verslag dat niet mag ontmoedigen. Ook de verplichting tot ondertekening voordat een aanvraag mag worden gedaan vindt geen enkele steun in de wet.
