De laatste maanden verschijnen rapporten en nieuwe initiatieven om de tekorten op de arbeidsmarkt terug te dringen. We weten dat een startkwalificatie meer kans biedt op een structurele loopbaan. Maar niet iedereen kan een startkwalificatie halen. Voor deze groep dient een alternatief te komen.
Ongeveer de helft van de huidige werknemers heeft geen startkwalificatie (een diploma minimaal havo/vwo of mbo-2). Maar ook jongeren zonder startkwalificatie zijn onmisbaar op de arbeidsmarkt. Een regionale praktijkgerichte aanpak, waarbij niet de startkwalificatie centraal staat, maar het aanleren van vaardigheden door een ervaren en gedreven leermeester, lijkt voor deze groepen betere kansen op te leveren. Er zou voor deze groep een breed gedragen alternatief voor de startkwalificatie moeten komen.
Klantenbestand
Naar een gemeentelijk werkgelegenheidsbeleid, wespennest of bijenkorf?, was de titel van een nota uit 1997, over een nieuw gemeentelijk beleidsdomein in Heerlen, waarvan ik één van de auteurs was. We volgden daarmee andere gemeenten zoals Almere, Nijmegen en Amsterdam. Sinds 1996 was ‘werkgelegenheid’ bevorderen speerpunt van de bijstandswet geworden. Er bleken in Heerlen in ieder geval veertien instellingen en organisaties, vanuit een tiental wetten en regelingen bezig om werkzoekenden aan de gang te krijgen (arbeidsmarkt, gesubsidieerde arbeidsmarkt of vrijwilligerswerk). De aanbevelingen van die notitie uit 1997 waren onder andere beter inzicht in het klantenbestand te verkrijgen, samenwerking met het arbeidsbureau en de UVI’s (uitvoeringsorganisaties werknemers verzekeringen zoals Gak, Cadans, et cetera, nu UWV) te versterken en te komen tot de oprichting van een CWI (Centrum voor Werk en Inkomen), waaraan alle partners zouden meedoen. Op die wijze zou de cliënt centraal moeten staan en de concurrentie tussen de instellingen en regelingen worden voorkomen. Inzicht in de arbeidsmarkt (de vraag) werd van belang. Hoe zou je de koppeling kunnen maken tussen de behoefte van de arbeidsmarkt en wensen van de individuele cliënt? In 1998 (ruim vóór het wettelijke kader, de SUWI wetgeving van 2002) is het regionale CWI geopend. Nijmegen was ons voorgegaan. Als ik 21 jaar later terugkijk zijn de aanbevelingen van toen niet spectaculair en spelen die nog steeds. Naast ‘directe bemiddeling’ deed het arbeidsbureau ook het nodige aan ‘aanbodversterking’ via cursussen en trainingen, uitgevoerd door derden of het eigen Centrum voor Beroepsoriëntatie en Beroepsbeoefening (CBB). Het opleidingscentrum van het Arbeidsbureau, waar kleinschalig via korte trainingen en trajecten in nauwe samenwerking met werkgevers werkzoekenden werden opgeleid, is eind vorige eeuw overgedragen aan het mbo. Meest essentieel blijkt en blijft de regionale economie. In tijden van crisis groeit de werkloosheid en vallen de klappen het eerst en meest en langdurigst bij de laag opgeleiden, jongeren zonder startkwalificatie, ouderen (bij 45 jaar ben je al oud!) en minderheden. Wat is nodig en wat werkt om in de huidige overspannen economie, de match tussen vraag en aanbod te verbeteren ?
